Brave Hendrik
Blitum bonus-henricus, (Amarantenfamilie/Ganzenvoetfamilie)
Brave Hendrik is een winterharde vaste plant die heerlijk mals blad geeft. Lekker als spinazie. Dit blad zie je niet in de winkel of op de markt liggen, want het is geplukt niet langer dan een dag houdbaar. Dus vers uit de tuin in de pan! Aangeaarde jonge scheuten kunnen gestoken worden als asperges en kort gekookt gegeten worden.
Geef de plant een plek half in de zon, half in de schaduw, in goed doorlaatbare voedselrijke grond. In de late herfst sterft het bovengrondse deel van de plant af, maar de wortel is winterhard. In het voorjaar groeit de plant dan weer uit. Geef jaarlijks wat compost.
De bodem moet luchtig en water doorlatend zijn. Op zwaardere kleibodems is het goed om het plantgat van de Brave Hendrik luchtiger te maken met voldoende compost.
Brave Hendrik groeit beter in de volle grond dan in een pot, omdat de plant een paar lange penwortels maak, waarvoor in de pot of een ondiepe bak geen ruimte is.
Brave Hendrik is een vaste plant in de kruidentuin of moestuin. Bedenk een goede plek waar deze plant jaren lang kan blijven staan. De planten kunnen wel 30 jaar oud worden.
Brave Hendrik is te vermeerdere uit zaad of door de wortel van oudere planten te scheuren. Het zaad van de Brave Hendrik is een koude kiemer, het moet eerst minimaal 3 weken gestratificeerd zijn, voor het zaaien. Dat betekend dat het een koude periode door moet maken voordat het kiemkrachtig is. Mijn ervaring is dat dit het beste werkt door de plant zelf uit te laten zaaien (op een plek waar de kippen of vogels het zaad niet wegpikken) of door het zelf gecontroleerd te zaaien in het najaar. Doe dit dan in een koude kas, zodat het zaad een natuurlijke koude periode doormaakt. In het voorjaar ontkiemen dan de zaden en kunnen de plantjes als ze 10cm groot zijn, verspeent en verder opgepot worden. In het najaar plant ik dan de planten uit in de vollegrond.
Oudere planten kunnen ook gescheurt worden. Goed aangegroeide planten kunnen om het andere jaar in het voorjaar uitgegraven worden om de penwortels te ontrafelen. Maak diepe, met compost gevulde luchtige waterdoorlatende plantgaten en plant de afzonderlijke penwortels opnieuw. Ze lopen deze dan vrij snel weer uit met vers blad.
Markeer de plekken goed waar je in het najaar wortels of jonge planten uitplant. Het bovengrondse deel van deze planten sterft in de winter af waardoor je niet meer ziet waar de wortel zich bevindt.
Oogst het blad pas vanaf het tweede jaar, zodat de plant eerst goed kan wortelen en voldoende kracht heeft om telkens weer blad te laten groeien. Oogst vanaf maart tot eind augustus, later wordt het blad wat taai. Oogst de wortels pas vanaf het derde jaar.
De plant wordt ongeveer 60cm hoog en 40cm in omvang. Van drie volgroeide planten kun je in de oogst periode om de paar weken een maaltijd oogsten. Brave Hendrik kun je ook blanceren en invriezen.
Zowel de bladeren als de zaden kunnen gegeten worden of verwerkt worden in gerechten. Het zaad kan bijvoorbeeld als maanzaad meegebakken worden in brood. De zaden worden ook graag gegeten door vogels en kippen. In Duitsland heet de plant ook wel Fette Henne.
Bij de Brave Hendrik knip ik meestal de bloeiaren eruit als ik hiervan oogst. Aan de stengel met bloeiaar zit vaak ook behoorlijk wat eetbaar blad. Als een plant een bloeistengel krijgt (ook rabarber, zuring, lavas, etc) dan gaat alle energie naar die bloei en is er minder blad vorming. Als je de stengel (en al het grote blad) eruit knipt/oogst, dan is er weer energie voor nieuwe blad vorming om te oogsten. Je kan wel later in de zomer een bloeiaar van de Brave Hendrik tot bloei laten komen en de kleine zwarte zaadjes ervan laten uitzaaien of zelf zaad van winnen.